Kedidir o kedi...

Sevgili dedeciğim; değerli büyüklerimiz

Bu radyo panelinin bittiği kapıya yakın uç kısımda; ekstradan zamazingoların olduğu bölümde, 3 kademeli çevirmeli bir düğme var. Bu kapının kilit sistemini kontrol eder. ( CDLS: cockpit door locking system)

Kokpit kapısında şifreyi girersin; kaptan da vaziyete göre açar kapatır bu düğmeyi çevirerek.

Bunun biraz ilerisinde ise yusyuvarlak, aslında nisbeten biraz daha büyük " RUDDER TRIM " düğmesi bulunmakta...

Amca kapıyı açacağım diye arkasına bakmadan sadece elini geriye doğru uzatıp, yuvarlak bir switch i döndürerek zorlamış, haliyle uçağa rudder trim vermiştir.

Hemen görselimize geçelim:

http://www.airliners.net/photo/Ryanair/Boeing-737-8AS/1661218/L/&sid=741b990d1cf9dfc243631f87f0b23405

panelin en alt sağ kısmında FLT DCK yazan switch kapının açılmasını kontrol eden 
- UNLCKD -AUTO -DNY   konumları olan bir switch... 

Ortada gördüğünüz ortasında dik siyah çizgi olan muhabbette Rudder Trim. Amca elini ona atmış işte.

Daha 2 dakika önce, 737 de denedim Az önce, yatırıyor vallahi 

yan yatmasında problem yok, tabiki yan yatar. Yaw ekseni bir süre sonra roll eksenine dönüşür; aşırı rudder verdiğinde de aynı şey olur.

Yatmasından ziyade o derece büyük oranda irtifa kaybetmesi çok garip geldi bana esas. Yaw yapabilir, roll'a dönüştürebilir ama irtifa kaybı çok abartı bir husus... ilginç.

Aslına bakarsanız, liner uçaklar için konuşalım; rudder'ın size sağlayacağı ortalama 8-10 derece bir dönüştür ( burun açısında ) burada bunun ince ayarından bahsediyoruz.

Ama sürekliliği;  yatışa sebep olur. Burunun bir tarafa dönük olması ve o taraftaki kanada giden havayı bir nebze önlemesi, iki kanat arasında lift farkı oluşturmakta. lifti az olan tarafın düşmesi de makbuldür yani, o nedenle yatış olur... Sebebi bu aslında.

Haşmet abi, üstten kanatlılarda denemiş olma ihtimalin yüksek, ki karşılaşmamışsındır. 



not: az önce test edilmiş olup; 15 derece sola sarıp bekledim ve izledim... bildiğiniz upset'e giriyor uçak o internette dolaşan videodaki gibi. Önce burunu sola çeviriyor, daha sonra sol kanadın lifti sağa göre azaldığı için roll hareketine başlıyor, sola yatışa. Sola yatış esnasında halen rudder trim effecti devam ettiği için burunun sola dönmesi hareketi, yatış esnasında burun aşağı bir hareket olmuş oluyor. Tüm bunlar git gide artarak, sola dönüş ve burun daldırma olarak devam ediyor. Çok kötü bir upset idi. Önce rudder trimi zero'ya sarmak, sonra wings level için aileron vermek, sonra elevator trim ile pitch i düzeltmek lazım... bir an rudder trim'i toplamadan, hani arıza olmuş olsa ne olacak diye o haliyle upsetten çıkmayı denedim, pek mümkün değil! 
Tüm bu deneme Esnasında eğer uçak Autopilottaysa, kendini ve uçuş pathini korumaya çalıştığı; yan yatık ama pathi korur şekilde ilerlediği fakat body drag'den dolayı sürat kaybettiği gözlemlendi. 

*: upset recovery'de direk kumanda değil, trim tabların kullanımı, G-Load'u düşürmek ve uçağa zarar vermemek için önem teşkil eder. Ayrıca her upset recovery'nin kendi durumuna özel olduğu unutulmamalıdır. Çünkü her farklı upsette, uçak farklı bir pozisyon aldığı için, uçuş kumandaları resmen tersine döner.

UPSET:  Uçağın Pitch ekseninde alt limit -10 üst limit +25 derece, roll ekseninde sağa/sola 45 derecenin dışına çıkma durumu olarak özetlenebilir. 

konu ile ilgili meraklısına: 
http://www.smartcockpit.com/pdf/flightops/flyingtechnique/4
http://www.smartcockpit.com/pdf/flightops/flyingtechnique/5
 


GORKEM ACIKGOZ2011-09-30 19:04:01

Yan flapları epeyce merak etmiştim, sağolasın dedem ve Görkem hocam...