Merhaba arkadaslar,
Kuzey Atlantik Hava Sahasindan biraz bahsetmek ve Kuzey Atlantik Sahasinda uzun uçus yapan yeni arkadaslarimizin bu bilgiler isiginda, bu özel bölge ile alakali tecrübe kazanmalarini amaçliyorum. Dilimin döndügünce, birazda kaynaklardan yararlanarak bilgileri aktarmaya çalisacagim. Eğer eksiğim varsa aşağıdan belirtin, eklemesini yaparım. Anlayisiniz için simdiden tesekkür ederim.
Kuzey Atlantik Hava Sahasi
(http://occ.ivao.aero/upload/firs.png)
Hava Sahasinin Tanimi
Gander Oceanic FIR (CZQX) ve Shanwick FIR (EGGX), Kuzey Atlantik Okyanusu'nun 44° - 61° Kuzey (arti Gander FIR tarafinda kismen 64° Kuzey'e kadar) arasindaki enlemlerini kapsar. Bu hava sahasi sivil uçaklarin kismen düsmani gibidir çünkü bu sahada hiçbir kara tabanli navigasyon sistemi (VOR, NDB, ADF vs.) kullanilamaz.
Shanwick FIR, Avrupa'nin 30° Batisinda bulunan sahil kesimini kapsar. Bu hava sahasi A sinifina dâhil olup FL55'den FL660'a kadar uzanan dikey limitlere sahiptir. (FL55 alti G sinfina dâhil olup OCA, NOTA, SOTA ve BOTA kapsamindadir.)
Gander Oceanic FIR ise Newfoundland ve Labrador'un 30° Batisinda bulunan sahil seridini kapsar. Bu havasahasi A sinifina dâhil olup FL55'den FL660'a kadar uzanan dikey limitlere sahiptir. (Grönland'in güneyinde bulunan hava sahasida A sinifina dâhildir fakat bu sahanin dikey limitleri FL195 ve FL660 arasindadir.)
Shanwick FIR içerisinde bulunan trafikler, Prestwick, Iskoçya'da bulunan Shanwick Okyanusya Kontrol Merkezi (Shanwick Oceanic Control Centre) tarafindan kontrol edilir. Bu hava sahasinin ismi (Shanwick) aslinda Shannon ve Prestwick sehirlerinin bir kombinasyonudur. Hava sahasi üzerinde bulunan pilotlarla tüm iletisim Shannon, Irlanda'da bulunan Shanwick Radyo ile saglanir. Gander Okyanusya FIR içerisinde bulunan trafikler ise, Gander Okyanusya Kontrol Merkezi tarafindan radarsiz sekilde yönetilmektedir. Bu saha üzerindeki pilotlarla tüm iletisim Gander Radyosu tarafindan saglanir.
Okyanusya FIR'in tam haritasi asagidaki gibidir.
(http://i.hizliresim.com/BDNZzM.jpg)
Tüm ATC hizmeti yalnizca konum raporlamadan ibarettir çünkü Atlantik Okyanusunun ortasinda radar bulunmamaktadir. Ayrica, FL285 ve FL420 arasindaki tüm hava sahalari MNPS (Asgari Navigasyon Performans Özellikleri) olarak belirlenmistir. Basitçe bu, uçaklara çok daha titiz navigasyon sinirlamalari getirmektedir ve rastgele Kuzey Atlantik Rotalari yerine önceden tanimlanmis Kuzey Atlantik Rotalari (NAT) kullanimini uygular.
MNPS ile ilgili detayli bilgi: http://www.ibac.org/Files/CNSATM/Library/MNPSA_2008.pdf
NAT Sistemi
Büyük mesafelerin ele alinmasi, seyrüsefer yardimcilarinin eksikligi ve Kuzey Atlantik üzerindeki hava sartlari nedeniyle Kuzey Atlantik Rotalari (North Atlantic Tracks) bulunur. Kuzey Atlantik Rotalari, Kuzey Atlantik genelinde trafik akisini iyilestirmek için günde iki defa yeri ve yönü degistirilen dinamik hava koridorlaridir. Gerçek havacilik dünyasinda Amerika'dan Avrupa'ya (Eastbound) yapilan uçuslarin gece, Avrupa'dan Amerika'ya (Westbound) giden uçuslarinda gündüz uçulmasi egilimi vardir. IVAO'da ise her iki yönde yapilaca uçuslara günün her saati izin verilir ve uçuslarda yarim daire kurali uygulanir.
Atlantik üzerinde uçus yapacak tüm pilotlar, uçus öncesinde, uçusun bu bölümünü iyice planlamaya ve burada (http://blackswan.ch/nat/) yayinlanan NATlari kullanmaya tesvik edilir.
NATlar yalnizca MNPS hava sahalarinda kullanilir. Uçak bu hava sahasinin üstünde, altinda veya disinda uçuyorsa gelisigüzel koordinat rotalari girilmelidir. Bati yönlü NATlar Shanwick Area Control Centre (ACC) tarafindan yayinlanirken Dogu yönlü NATlar Gander ACC tarafindan yayinlanir.
Iki Organize NAT Sisteminin (Organized Track Systems - OTS) geçerlilik saatleri genellikle asagidaki gibidir.
- gündüz vakti OTS (batiya): 1130z – 1900z
- gece vakti OTS (doguya): 0100z – 0800z
Bir NATin geçerlilik süresi, ilgili NAT NOTAMinda belirtilir.
Bir gündüz Organize NAT Sisteminin en kuzey rotasi NAT Alpha; hemen güneyindeki bitisik rota NAT Bravo seklinde güneye dogru adlandirilirken, bir gece Organize NAT Sisteminin en kuzey rotasi NAT Zulu; hemen güneyindeki rota NAT Yankee seklinde güneye dogru adlandirilir. Kisaca gece ve gündüz isimlendirmelerinde ki tek fark, gündüz A, B, C seklinde siralanirken, gece Z, Y, V seklinde siralanmasidir. Uçus seviyeleri, çogu durumda, OTS içinde kullanilmak üzere tahsis edilir; tek tek NAT ile baglantili iç giris ve çikis rotalarin detaylari NAT Mesajinda verilir.
Rastgele Rota Sistemi
Rastgele rotalar temelde NATlara benzeyen, Enlem/Boylam noktalarini kullanarak elle hazirlanan Kuzey Atlantik geçis rotalaridir. Bu rotalar NAT sisteminin uygun olmadigi durumlarda kullanilir. Mesela dogu Kanada veya ABD'den Iskandinav ülkelerine yapilan veya Güney Avrupa'dan hareketle Shannon (EINN), Scottish (EGPX), London (EGTT) veya Brest (LFRR) Uçus Bilgilendirme Bölgelerinden geçmeden yapilacak uçuslar bu duruma örnek olarak gösterilebilir.
Ancak, NATlarin arasindan çarpraz geçen veya yayinlanan NAT noktalarina 120 milden fazla yaklasacak rastgele rotalar kabul edilmez. Bu rotalari kullanacak uçaklar NAT sistemini kullanmalidir.
Örnekler:
- Gece vaktinde bati yönüne yapilacak uçuslarda Rastgele Rota Sistemi kullanilmalidir.
- Gündüz vaktinde dogu yönüne yapilacak uçuslarda Rastgele Rota Sistemi kullanilmalidir.
- FL400 (dogu için) ve/veya FL390 (bati için) da yapilacak uçuslarda Rastgele Rota Sistemi kullanilmalidir.
Okyanus Kontrolörü ile iletisim prosedürleri de normalden farklidir ve apayri bir konudur. Yukaridaki temel bilgilere sahipseniz, bu hava sahasinda islerin az çok nasil yürüdügü hakkinda da bilgi sahibisiniz demektir. Bu durumda OCC (Oceanic Control Centre) ile gerekli prosedürlerle sikinti yasamadan iletisim kurabilirsiniz.
Iletisim prosedürleri ve diger pilot sorumluluklarina: http://occ.ivao.aero/index.php?site=pilots adresinden ulasabilirsiniz. Bu hava sahasinda read back yapan kisi ATC oldugundan sesli gitmenizi siddetle tavsiye ederim. :D
Çeviri: Alp Yeni
Kaynak: http://occ.ivao.aero/
Saygılarımla,
Alp Yeni